1-) KISA DÖNEM İKAMET İZNİ

Kısa dönem ikamet izni düzenlenebilmesi için yabancıda bir takım şartlar aranmaktadır. Bunlar;  yabancının Türkiye’de kalış amacıyla ilgili bilgi ve belgeleri ibraz etmesi, kanunun 7.  maddesinde sayılan Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyecek yabancılar arasında bulunmaması, genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olması, istenilmesi vatandaşı olduğu ya da yasal olarak ikamet ettiği ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenmiş adli sicil kaydını gösteren belgeyi sunması ve Türkiye’de kalacağı adres bilgilerini vermesidir.

Kısa dönem ikamet izni alınabilecek durumlar urumlar aşağıda sıralanmıştır:

Bilimsel araştırma amacıyla gelecek olan yabancılar

Türkiye’de taşınmaz malı bulunan yabancılar

Ticari bağlantı veya iş kuracak olan yabancılar

Hizmet içi eğitim programına katılacak olan yabancılar

Türkiye Cumhuriyetinin taraf olduğu anlaşmalar ya da öğrenci değişim programları çerçevesinde eğitim veya benzeri amaçlarla gelecek olan yabancılar

Turizm amaçlı kalacak yabancılar (Turizm amavıyla kalacağını beyan eden yabancıların öncelikle geçimlerini ne şekilde sağlayacaklarıyla nerede ikamet edecekleri hususlarının açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.)

Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görecek olan yabancılar

Adli veya idari makamların talep veya kararlarına bağlı olarak Türkiye’de kalması gereken yabancılar

Aile ikamet izni şartlarını kaybetmesi durumunda kısa dönem ikamet iznine geçirilecek olan yabancılar

Türkçe öğrenme kurslarına katılacak olan yabancılar (Bu yabancılara en fazla iki defa ikamet izni verilebilir.)

Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staj ve kurslara katılacak olan yabancılar

Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren altı ay içinde müracaat eden yabancılar (bu yabancılara bir defaya mahsus olmak üzere en fazla bir yıl süreli ikamet izni verilebilir.)

Kısa dönem ikamet izni; veriliş amacının dışında kullanıldığının tespit edilmesi, yabancı kişinin son bir yıl içinde toplamda yüz yirmi günden fazla yurt dışında kalması veya yabancının hakkında sınır dışı etme ya da Türkiye’ye giriş yasağının bulunması hallerinde verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi bitenler ise uzatılmaz.

 2-) AİLE İKAMET İZNİ

Aile ikamet izni, Türkiye’de bulunan destekleyicinin (Türk vatandaşlarının, 5901 sayılı Kanunun 28. Maddesi kapsamında olanların, ikamet izni sahiplerinin mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin); yabancı eşine, kendisinin veya eşinin ergin olmayan ya da ergin ancak bakıma muhtaç çocuğuna verilir.

Bahsi geçen destekleyicinin; tüm aile fertlerini kapsayan geçerli sağlık sigortası, fert başına asgari ücretin üçte birinden az olmamak kaydıyla aylık gelire sahip olması, son beş yıl içinde aile düzenine karşı suç işlememiş olduğunu adli sicil kaydıyla belgelemesi, az bir yıl Türkiye’de ikamet etmesi ve adres kayıt sistemine kayıtlı olması gerekmektedir.

Destekleyicinin birden fazla eşi olması durumunda eşlerden birine, çocukların ise hepsine bu izin verilebilir.

Aile ikamet izni süresi her defasında en fazla iki yıllık sürelerle verilir ve destekleyicinin ikamet izni süresini aşamaz.

Aile ikamet izni altında Türkiye’de bulunan 18 yaş altı çocuklar ilk ve orta öğretim kurumlarında eğitim hakkına sahip olurlar. En az üç yıl bu izinle kalanlar 18 yaşını tamamladıktan sonra istemeleri halinde kısa dönem ikamet iznine geçiş yapabilirler.

Boşanma halinde ise yabancı eşe en az üç yıl aile ikamet izniyle Türkiye’de kalmış olması haline kısa dönem ikamet izni verilebilir ancak aile içi şiddet nedeniyle mağdur olduğunu mahkeme kararıyla ispat edenlerde bu şart aranmaz.

Bu izinle Türkiye’de ikamet edenlerden kanunun 35. Maddesinde aranan şartların ortadan kalması, son bir yıl içinde toplam yüz seksen gün yurt dışında bulunanların ve evliliğin sırf ikamet izni almak için yapıldığının valiliklerce tespit edilmesi halinde ikamet izinleri iptal edilir.

3-) ÖĞRENCİ İKAMET İZNİ

Öğrenci ikamet izinleri ülkemizde her seviyede eğitim görecek yabancı öğrencilere verilmektedir.

İlk ve Ortaöğretim seviyesinde verilecek İkamet İzinleri Kanunun 39 uncu maddesindeki şartların yerine getirilmesi koşuluyla öğrenime başlanacak tarihten bir sonraki eğitim-öğretim yılının başlangıcına kadar birer yıllık süreyle verilmektedir. (Aile ikamet İzni bulunan İlk ve Ortaöğretim seviyesinde eğitim görecek yabancılar 18 yaşına kadar ikamet izni almasına gerek kalmadan eğitimine devam edebilmektedir. 18 yaşını dolduran ve halen ortaöğretim seviyesinde eğitimine devam eden öğrencilerin ikamet izni alması gerekmektedir.)

Lisans, Lisans, Yüksek Lisans, Doktora, Tıpta Uzmanlık Eğitimi(TUS), Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi(DUS) seviyelerinde eğitim görecek öğrencilere mevzuat yönünden bir engel bulunmaması ve öğrenci tarafından aksi talep edilmedikçe eğitim süresinin tamamını kapsayacak şekilde öğrenci ikamet izni verilmektedir.

AB Eğitim ve Gençlik Programlarıyla (Erasmus+Programlar) kapsamında öğrenim ya da staj amacıyla ülkemize gelen yabancı öğrencilere “Öğrenci İkamet İzni”; diğerlerine ise “Kısa Dönem İkamet İzni” düzenlenmektedir. (TÖMER) Türkçe eğitimi almak amacıyla ülkemize gelen yabancı öğrencilere Kanunun 31 inci maddesine göre “Kısa Dönem İkamet İzni” (1) bir yılı aşmayacak şekilde ve her halükarda (2) iki defa verilmektedir. Öğrencilerin TÖMER amaçlı ikamet izni alırken bu durumu göz önünde bulundurmaları gerekmektedir.

Öğrenci ikamet izni başvuruları yurtiçinden yapılabilen başvurular içerisine dahil edilmiştir. İlerleyen dönemlerde öğrenci ikamet izni başvurularının doğrudan yurtdışından yapılması öngörülmektedir.5510 sayılı Kanuna göre öğrenci ikamet izni başvurusunda bulunan yabancılar, ilk kayıt tarihinden itibaren 3 ay içinde talepte bulunmaları halinde “genel sağlık sigortası” kapsamına girmektedirler. İkamet izni uzatma başvuruları ikamet izni bitim süresine 60 gün kala ve her halükarda ikamet izin süresi bitmeden valiliklere (il emniyet müdürlüklerine) yapılması gerekmektedir. Süresinde yapılmayan başvurularda kabul edilebilir bir mazeret sunulamaması durumunda öğrencinin sınır dışı edilmesi söz konusu olmaktadır.

Ülkemizde eğitim gören önlisans, lisans öğrencileri birinci yılın sonunda, yüksek lisans ve doktora öğrencileri ise doğrudan çalışma izni alarak çalışabilmektedir. Özel Öğrenci kapsamında ülkemizde bulunan ve herhangi bir yükseköğretim kurumuna kayıt olan yabancılara durumlarını belgelemeleri koşuluyla “kısa dönem ikamet izni” verilmektedir. Okullarında azami öğretim süresini doldurduğu halde mezun olamayan ve sınavlara girme hakkı dışında öğrencilik haklarından yararlanamayanların ikamet izni başvuruları “kısa dönem ikamet izni” kapsamında değerlendirilmektedir.

Öğrenimin sürdürülemeyeceği konusunda kanıtların ortaya çıkması, ikamet izninin veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi ya da bu iznin sırf Türkiye’de kalabilmek amacıyla kullanıldığının anlaşılması halinde “Öğrenci İkamet İzni” valiliklerce resen iptal edilmektedir.

4-) UZUN DÖNEM İKAMET İZNİ

Uzun dönem ikamet izni Türkiye’de kesintisiz sekiz yıl yaşamış, son üç yıl sosyal yardım almamış, yeterli ve düzenli geçim kaynağına ve geçerli sağlık sigortasına sahip, kamu düzeni ve güvenliği açısından tehdit oluşturmayan- göç politikaları Kurulunun uygun gördüğü yabancılar hariç- yabancılara verilebilir.

Şartlarda belirtilen kesintisiz sekiz yılın hesaplanmasında kanunun 38. Maddesinde yer alan öğrenci ikamet izni süresinin yarısı, diğer ikamet izinlerinin ise tamamı sayılır. Uzun dönem ikamet iznine sahip yabancılar; askerlik yapma yükümlülüğü, seçme ve seçilme, kamu görevlerine girme ve muaf olarak araç ithal etme ve özel kanundaki düzenlemeler hariç sosyal güvenliğe ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla Türk vatandaşlarına tanınan haklardan yararlanabilirler.

Kanunun 45. Maddesi gereğince, uzun dönem ikamet izniyle Türkiye’de kalan yabancı sağlık, eğitim ve ülkesindeki zorunlu kamu hizmeti haricinde kesintisiz bir yıldan fazla süreyle Türkiye dışında bulunursa ikamet izni iptal edilir. Yabancının kamu düzeni ve güvenliğine ciddi tehdit oluşturması durumunda iptal edilen ikamet izinleri için tekrar başvuruda bulunulamaz. Uzun dönem ikamet izinlerinin iptali valiliklerce Bakanlığın onayı alındıktan sonra yapılır.

İptal edilen uzun dönem ikamet izinleri için tekrar başvurular yurt dışında konsolosluklara, yurt içinde ise valiliklere yapılacaktır. Tekrar başvurularda kesintisiz sekiz yıl ikamet izniyle Türkiye’de kalma şartı tekrar aranmayacak ve başvurular öncelikli olarak değerlendirilecek ve en geç bir ay içinde sonuçlandırılacaktır.

5-) İNSANİ İKAMET İZNİ

İnsani ikamet izni Bakanlığın onayı alınmak ve en fazla birer yıllık sürelerle olmak kaydıyla valilikler tarafından verilir ve uzatılabilir.

İnsani ikamet izinlerinde diğer ikamet izinlerinin verilmesindeki şartlar aranmaz, aşağıda sıralanan şartların ortaya çıkması durumunda valilik insani ikamet işlemlerini başlatır:

Çocuğun yüksek yararının söz konusu olduğu durumlarda

Haklarında sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı alındığı halde, yabancının Türkiye’den çıkışının yaptırılamadığı ya da Türkiye’den ayrılmasının makul veya mümkün görülmediği durumlarda

Yabancının sınır dışı edilmesinin mümkün olmadığı durumlarda (Kanunun 55. Maddesinde düzenlenmektedir.)

Başvuru sahibinin ilk iltica ülkesi veya güvenli üçüncü ülkeye geri gönderilmesi işlemlerinin devamı sürecinde

Acil nedenlerden dolayı veya ülke menfaatlerinin korunması ile kamu düzeni ve kamu güvenliği açısından Türkiye’ye girişine ve Türkiye’de kalmasına izin verilmesi gereken yabancıların , ikamet izni verilmesine engel teşkil eden durumları sebebiyle diğer ikamet izinlerinden birini alma imkanı bulunmadığında

Olağanüstü durumlarda.

İnsani ikamet izni alan yabancılar iznin veriliş tarihinden itibaren en geç yirmi iş günü içinde adres kayıt sistemine kayıt yaptırmak zorundadır. Ayrıca insani ikamet iznine sahip olan kişiler, bu izinlerinin süresi içinde uzun dönem ikamet izni hariç olmak üzere şartlarını taşıdıkları diğer ikamet izinlerinden birisi için başvurabileceklerdir. İnsani ikamet izni Bakanlığın onayı alınmak kaydıyla iznin verilmesini zorunlu kılan şartlar ortadan kalktığında valiliklerce iptal edilir ve uzatılmaz.

6-) İNSAN TİCARETİ MAĞDURU İKAMET İZNİ

İnsan ticareti mağduru olduğu veya olabileceği yönünde kuvvetli şüphe bulunan yabancılara valiliklerce otuz gün süreli ikamet izni verilir. Bu iznin verilmesinde diğer ikamet izinlerinde aranan şartlar aranmaz.

Verilen insan ticareti mağduru ikamet izinleri en fazla altışar aylık sürelerle uzatılabilir, ancak bu süreler toplam üç yılı geçemez.

Bu ikamet iznine sahip yabancıların kendi girişimleriyle suçun failleriyle yeniden bağ kurduklarının belirlenmesi halinde ikamet izinleri iptal edilir.

Yabancılara verilecek ikamet izni ve Dışişleri Bakanlığı tasdik harçları:

İkamet izni belgeleri, 210 sayılı Değerli Kâğıtlar Kanunu uyarınca değerli kâğıt kapsamında olup, miktarı her yıl Maliye Bakanlığınca belirlenen bir belge bedeline tabidir. Belge bedelinden herhangi bir ülke vatandaşı için muafiyet söz konusu değildir.

210 sayılı Kanuna ekli "Değerli Kağıtlar Tablosunda yer alan yabancılar için ikamet izni belge bedelleri ; 1 Ocak 2015 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 55,00 TL olarak belirlenmiştir.


HARÇ MİKTARLARI

           
 

Türkiye’de bulunan ve akredite edilmiş büyükelçilik, elçilik, muvazzaf başkonsolosluk, konsolosluk, muavin konsolosluk, konsolosluk ajanlıkları ve uluslararası kuruluş temsilciliklerinde görev yapan yabancı misyon personeli ve aile bireylerine Dışişleri Bakanlığınca Yabancı Misyon Kimlik Kartı düzenlenir.

Yabancı misyon personeli, Türkiye’ye girişini veya Türkiye’de ikamet etmekte ise misyonda göreve başlamasını izleyen yedi gün içinde, kendisi ve aile bireyleri için kimlik kartı almak üzere Dışişleri Bakanlığına başvurur.

Kimlik kartı, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun 20'nci maddesinin birinci fıkrasının (c), (ç) ve (d) bentlerine göre, kart hamilinin ikamet izninden muaf olduğunu belgeler.

Yabancı misyon personelinin görevinin uzatılması halinde, kart geçerlilik süresinin dolmasına altmış gün kalmasından itibaren ve her koşulda kart geçerlilik süresi dolmadan önce Dışişleri Bakanlığına başvurarak yenisini almakla yükümlüdür.

Yabancı misyon personeli ve aile bireyleri, haklarında istisnai muamele yapılmasını icap ettiren durumları sona erdikten sonra da Türkiye’de kalmaya devam edeceklerse, en geç on gün içinde ikamet izni almak üzere valiliklere başvururlar.

Yabancı misyon personelinin, karşılıklılık ilkesi çerçevesinde ikamet izni belgesi alması gereken aile üyeleri için ikamet izni başvuruları, bağlı bulundukları temsilcilik tarafından mevzuatta öngörülen süreler içinde Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla Göç İdaresi Genel Müdürlüğüne yapılır.